X bắt đầu bị chặn tại Brazil từ ngày 1/9, khiến nền tảng này không thể truy cập được cả trên web và các ứng dụng di động, sau khi Elon Musk từ chối chỉ định đại diện pháp lý tại quốc gia này. Theo 1news, động thái đánh dấu sự leo thang trong mối bất hòa kéo dài nhiều tháng giữa Musk và thẩm phán Tòa án Tối cao Brazil Alexandre de Morae về quyền tự do ngôn luận, các tài khoản cực hữu và thông tin sai lệch.
Brazil là một trong những thị trường lớn nhất của X, với hàng chục triệu người dùng.
"Tôi có cảm giác mình không biết chuyện gì xảy ra trên thế giới này. Thật kỳ lạ", nhà văn và cũng là người dùng X ở Brazil lâu năm Chico Barney viết trên Threads. Đây là nền tảng mạng xã hội do Instagram phát triển và được Barney sử dụng như giải pháp thay thế. "Thuật toán Threads giống như một nhà hàng có thể ăn thả ga, nơi người phục vụ liên tục đưa ra các món mà tôi không bao giờ gọi".
Bluesky, mạng xã hội ra mắt năm ngoái như một giải pháp thay thế cho X và các trang web lâu đời hơn khác, đã chứng kiến lượng lớn người Brazil sử dụng trong vài ngày qua. Công ty cho biết cuối tuần trước nền tảng đón 200.000 người dùng mới từ Brazil và con số này "tiếp tục tăng lên từng phút". Người dùng tại đây cũng lập kỷ lục về các hoạt động cá nhân như số lượt theo dõi và thích, Bluesky cho biết.
Nhiều người trên các nền tảng khác tỏ ra hào hứng trước làn sóng mới. "Xin chào, theo nghĩa đen là tất cả mọi người ở Brazil", một tài khoản viết trên Threads. "Chúng tôi sẽ tử tế hơn nhiều so với Twitter (tên cũ của X) ở đây", một tài khoản khác bình luận.
Việc phải di chuyển nền tảng không phải điều mới mẻ với người Brazil. Đây từng là nơi sử dụng Orkut nhiều nhất nhưng khi Orkut ngừng hoạt động, họ vui vẻ chuyển sang các dịch vụ khác.
X không phổ biến ở Brazil bằng Facebook, Instagram, YouTube hay TikTok. Tuy nhiên, đây vẫn là nền tảng quan trọng để người dân tham gia vào các cuộc tranh luận chính trị và có ảnh hưởng lớn đến các chính trị gia, nhà báo và những người có sức ảnh hưởng khác.
Việc X bị chặn ở Brazil cũng khiến các ngôi sao nhạc pop và cộng đồng người hâm mộ bị ảnh hưởng lớn. "Khoan đã, rất nhiều fanpage của tôi là ở Brazil!!! Quay lại nào, dừng lại đi!!" Cardi B viết hôm 31/8 trên X. Một trang người hâm mộ Timothée Chalamet với tên TimotheeUpdates, cho biết họ sẽ tạm ngừng cập nhật vì tất cả quản trị viên đều là người Brazil.
Giao diện ứng dụng X trên nền quốc kỳ của Brazil. Ảnh: Tuấn Hưng
Nhằm tránh tình trạng sử dụng mạng riêng ảo (VPN) để lách lệnh, thẩm phán Tòa án Tối cao Brazil Alexandre de Morae tuyên bố cá nhân hoặc công ty cố gắng truy cập mạng xã hội theo cách này có thể bị phạt tới 50.000 BRL (8.900 USD) một ngày. Tuy nhiên, Hiệp hội Luật sư Brazil cho biết sẽ yêu cầu Tòa án Tối cao xem xét lại quy định bởi lệnh trừng phạt thường không được áp dụng trước khi đảm bảo quy trình, quyền được bảo vệ toàn diện.
"Tôi đã sử dụng VPN ở rất nhiều nơi để tiếp tục truy cập các trang tin tức và mạng xã hội", Maurício Santoro, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học bang Rio de Janeiro, cho biết. "Tôi chưa bao giờ nghĩ loại công cụ này sẽ bị cấm ở Brazil".
Một thống kê cho thấy hàng trăm người dùng Brazil đặt câu hỏi về việc sử dụng VPN để tiếp tục truy cập X trên nền tảng trong ngày cuối cùng trước khi nó bị đóng cửa.
Nhà lập pháp Bia Kicis nói "hậu quả của cuộc tấn công của Alexandre de Moraes vào Elon Musk, X và Starlink sẽ là điều đáng tiếc đối với người dân Brazil". Bà cũng thúc giục Rodrigo Pacheco, chủ tịch Thượng viện nước này, hành động. Kicis đã nhiều lần thúc giục Pacheco mở thủ tục luận tội thẩm phán Tòa án Tối cao.
Cựu tổng thống Jair Bolsonaro cho biết trên Instagram ngày 1/9 rằng việc X rời khỏi Brazil là "một đòn giáng nữa vào tự do và pháp lý". "Nó không chỉ ảnh hưởng đến quyền tự do ngôn luận của chúng tôi mà còn làm suy yếu niềm tin của các công ty quốc tế khi hoạt động trên lãnh thổ Brazil", Bolsonaro nói.
Trong khi đó, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva lên tiếng ủng hộ quyết định của Alexandre de Morae và chỉ trích Musk tự cho mình là người đứng trên luật pháp trong một cuộc phỏng vấn với Radio MaisPB.
"Bất kỳ công dân nào, từ bất kỳ nơi nào trên thế giới, có khoản đầu tư vào Brazil, đều phải tuân theo hiến pháp và luật pháp Brazil. Do đó, nếu Tòa án Tối cao đã ra quyết định yêu cầu công dân tuân thủ một số điều nhất định, họ phải tuân thủ hoặc thực hiện một hành động khác", Lula nói. "Không phải vì anh ta có nhiều tiền mà anh ta có thể không tôn trọng điều đó".
Brazil là thị trường quan trọng đối với X, nhưng phải chật vật với tình trạng mất khách hàng quảng cáo kể từ khi Musk mua lại Twitter năm 2022. Theo thống kê của công ty nghiên cứu thị trường Emarketer, 40 triệu người Brazil, chiếm một phần năm dân số, truy cập X ít nhất một lần mỗi tháng.
Trước X, các thẩm phán Brazil từng đóng cửa WhatsApp, ứng dụng nhắn tin được sử dụng rộng rãi nhất tại đây, năm 2015 và 2016 do từ chối tuân thủ yêu cầu của cảnh sát về dữ liệu người dùng. Năm 2022, de Moraes đe dọa đóng cửa Telegram với lý do ứng dụng nhiều lần phớt lờ yêu cầu của chính quyền về việc chặn hồ sơ và cung cấp thông tin người dùng. Ông ra lệnh Telegram chỉ định một đại diện địa phương và nền tảng sau đó đã tuân thủ để tiếp tục hoạt động.